Cách chế biến và pha tương bần ngon nhất, vị đậm đà như làng Bần
Tương bần là loại gia vị dân dã được thêm vào tạo hương vị đặc sắc cho nhiều món ăn đậm chất Bắc. Để tự chế biến được hũ tương ngon, trọn vị, bạn đọc đừng bỏ qua bài viết này!
Nội dung chính
Tương bần là gì? Lịch sử tương bần
Tương bần (Ảnh minh họa)
Tương bần, (hay còn gọi là tương làng Bần, mốc tương truyền thống) là một loại tương được sản xuất tại phường Bần Yên Nhân, thuộc thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên. Đây được đánh giá là một trong những loại tương ngon nhất tại Việt Nam, và đặc trưng cho vùng Đồng Bằng Bắc Bộ.
Xuất hiện từ thế kỷ thứ 19, tương bần đã trở thành một trong những đặc sản của Việt Nam. Làng nghề làm tương bần tập trung ở vùng Vịnh Bắc Bộ.
Nhiều năm gần đây, nghề làm tương bần đang ngày một giảm, vì tính an toàn vệ sinh thực phẩm và ngày càng có nhiều người chạy theo số lượng hơn chất lượng. Do vậy chất lượng tương bần ngày một giảm, người tiêu dùng hiện nay không còn biết nhiều đến hương vị thơm ngon của tương bần ngày xưa.
Tương bần phổ biến ở địa phương nào?
Hiện nay, tương bần phổ biển ở các địa phương miền Trung - miền Bắc như: Hưng Yên, Thái Nguyên, Nghệ An, Vinh, Hà Tĩnh... do đây là nơi khởi nguồn của món tương này.
Trước đây, người dân làng Bần vẫn làm tương như một nghề phụ, tranh thủ lúc nông nhàn để kiếm thu nhập.
Từ khi quốc lộ 5 mở rộng, hầu hết đất nông nghiệp nơi đây được chuyển sang làm công nghiệp, dịch vụ thì làng Bần cũng lên phố, người nông dân chuyên dần sang làm công nhân hoặc kinh doanh dịch vụ; nhiều gia đình chuyển hẳn sang kinh doanh tương.
Hầu hết số hộ làm tương nơi đây vẫn giữ nguyên bản cách làm tương cổ truyền.
Dù qua bao năm, người dân làm tương bần vẫn cố gắng giữ nghề, giữ lấy bí quyết làm ra loại nước chấm "tiến vua" thuở nào.
Cuộc sống nhiều thay đổi nhưng tương bần vẫn có sức sống riêng trong nên văn hóa Ẩm thực Việt Nam, và có chỗ đứng nhất định trong bữa cơm gia đình.
Nhất là khi tương bần được Cục Sở hưu trí tuệ cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể vào năm 2011.
Người làm tương Bần giờ đây làm quanh năm không hết việc. Trung bình mỗi hộ làm tương tạo việc làm cho 4 -5 lao động, nhưng khi vào vụ cao điểm từ tháng 3 đến tháng 8, những cơ sở làm tương quy mô lớn thường thu hút 10 - 15 lao động với mức lương khoảng 4 - 5 triệu đồng/người/tháng.
Tại sao tương bần được nhiều gia đình ưa thích?
Dân ta có câu "tương cà gia bản", chỉ cần một ao rau muống, một chum tương với một vại cà thì yên chí cả nămkhông lo đến việc ăn uống thường nhật.
Tương ngọt, không phải ngọt như đường, mà vì độ đạm cao, chế biến tinh khiết, nguyên liệu chọn lọc, để lâu không hỏng. Nhìn mâm cơm có bát gừng, người ta nghĩ đến đĩa thịt luộc, hoặc bát thịt bò tái với cút rượu Trương Xá.
Cái béo ngậy của thịt, đậm ngọt của tương, thơm cay của gừng thêm nhánh rau muống, mấy thứ ấy bổ sung cho nhau bữa ăn có thể nói là nhớ đời.
Cách chế biến tương bần ngon nhất
1. Chuẩn bị nguyên liệu
Để làm tương bần đúng hương vị làng Bần Yên Nhân, chúng ta cần chuẩn bị những nguyên liệu dưới đây, ngoài ra, chúng tôi sẽ chỉ cho bạn cách mua được những nguyên liệu ngon nhất:
- Gạo nếp: 1kg
- Đỗ tương: 1kg
- Muối ăn: 1kg
- Dụng cụ nấu và bảo quản: Chõ (nồi hấp), chum ủ, lá nhãn, chảo rang
1.1 Cách mua các nguyên liệu sao cho ngon, an toàn với sức khỏe
Lưu ý nhé: các bạn nên đọc kỹ các thông tin dưới đây để tránh mua nguyên liệu không đúng, sẽ ảnh hưởng đến mùi vị món tương
- Gạo nếp: bạn nên mua nếp cái hoa vàng, hạt gạo nếp đầy tròn, không vỡ nên nhiều nơi người dân gọi "nếp Hoa vàng" hay là "nếp cái Hoa vàng". Gạo có mùi thơm, đặc biệt khi nấu chín sản phẩm có mùi thơm ngọt, hấp dẫn, cơm dẻo, hạt cơm bóng.
Gạo nếp cái hoa vàng có thành phần dinh dưỡng khá cao.
- Protein: Chiếm 71.6 %
- Canxi 32 mg (3%)
- Sắt 0.80 mg (6%)
- Magiê 28 mg (7%)
Gía nếp cái hoa vàng hiện nay trên thị trường đang bán dao động từ 20.000 - 24.000 đ/kg (tùy khu vực)
b. Đỗ tương: chọn đậu nành loại tốt, hạt mẩy, sàng bỏ hạt nhỏ, sâu mọt, tạp chất (nếu có).
Nên dùng loại đậu mới thu hoạch hoặc chỉ cách 3-4 tháng thì tốt hơn.
Gía hạt đậu tương hiện nay trên thị trường (tính trên kg): (giá tham khảo)
| STT | Tỉnh | Gía |
| 1 | Hà Nội | 35.000 |
| 2 | TP.HCM | 35.000 |
| 3 | Đà Nẵng | 35.000 |
| 4 | Hải Phòng | 35.000 |
c. Muối ăn: bạn nên chọn mua những loại muối chứa i-ốt, của một số thương hiệu nổi tiếng như:
- Muối biển VinaFood1
- Muối biển Visalco Thanh Hoa
- Muối Iốt VISAchef
- Muối ăn sạch Visalco
- Muối ăn Himalaya
- Muối Bạc Liêu
- Muối Thành Phát
Giá muối i-ot hiện nay (với khối lượng 500g) khoảng từ 5.900 đ - 6.200 đ/bịch.
1.2 Dụng cụ chế biến tương Bần:
Như đã đề cập ở trên, những dụng cụ làm tương bần bao gồm: Chõ (nồi hấp), chum ủ, lá nhãn, chảo rang, cối xay đá
- Cối xay đá: để xay vỡ vụn hạt đỗ tương sau khi đã rang chín
- Nồi đồng và chõ để thổi xôi
- Chảo gang để rang đỗ, nên chọn loại chảo lớn với đường kính trên 100cm, thành chảo cao để đỗ không bị bắn ra bên ngoài
- Nong, nia để tãi cơm và ủ mốc + Vải màn để đắp cơm
- Chum sành để ngả tương: bạn nên tìm những loại chum 30 l, 50 l, 80 l, lớn nhất là 100 l; chum bằng đất sét, chịu được nước mặn và phơi giữa nắng hè không bị nứt vỡ. Loại chum này được sản xuất ở lò gốm thuộc tỉnh Thái Bình và chum ở làng Thổ Hà (Bắc Ninh)
- Chậu: chậu nhôm, sành, nhựa để đãi gạo, đỗ và lọc muối;
- Quấy tương, còn gọi là trang tương: dụng cụ bằng gỗ cán dài, lưỡi gỗ hình bán nguyệt dài 15cm, rộng từ 6 đến 8 cm cắm ở đầu cán dùng để quẩy tương trong chum. Dụng cụ quấy tương phải bằng gỗ mới chịu được mặn, không nứt vỡ. Quấy tương còn là công cụ đảo đỗ tương khi cho đỗ vào chảo rang.
2. Cách làm tương bần đơn giản
Đầu tiên, gạo nếp được ngâm trong vài giờ và hấp. Cơm hấp ăn được sau đó được trải trên một cái rá phẳng và để trong vòng 48 giờ, đến khi màu ngả vàng.
Thứ hai, đậu nành được trộn với cát, cho đến khi mùi đậu nành trở nên mạnh hơn. Cát được sàng ra và đậu nành được nghiền mịn và ngâm trong một cái bình lớn, thường trong 7 đến 10 ngày, cho đến khi nó có được màu vàng.
Gạo nếp mốc được trộn với nước đã được sử dụng để ngâm đậu nành và nghiền trong 24 giờm sau đó trộn kỹ với đậu nành vàng và một lượng muối nhất định. Hỗn hợp này sau đó được cho vào một bình gốm có nắp lớn, được đưa ra ngoài nắng.
Qúa trình lên men được theo dõi chặt chẽ và chăm sóc. Mỗi ngày, bạn cần mở từng bình, khuấy tương và thêm nước nếu cần. Khi trời mưa, các chum được phủ kín bằng nylon để ngăn nước mưa làm nhiễm bẩn nước sốt lên men.
Thời gian lên men khoảng 1 - 2 tháng, tùy thuộc vào lượng nắng từ mặt trời và tương hấp thụ được.
Sau khoảng thời gian này, nước sốt trở nên đặc và vàng như mật ong, tạo ra hương vị đậm đà và sẵn sàng để được đóng chai và bán.
Cách pha tương bần nhanh chóng, ai cũng làm được
Sau đây là cách bạn dùng tương bần và pha chế sao cho phù hợp với từng món ăn bạn dùng kèm.
1. Pha với củ cải trắng (cải củ)
- Bước 1: Rửa sạch củ cái trắng với nước ấm, hoặc 2 lần nước với nước lạnh
- Bước 2: Gọt sạch vỏ củ cải
- Bước 3: Bào mỏng củ cải
- Bước 4: Trộn cùng tương bần rất ngon và lạ miệng.
Một số món ăn đi kèm: bò hấp, bê hấp
2. Pha với hành phi thơm
- Bước 1: Đầu tiên bạn cần thái hành thành lát mỏng, tránh băm nhuyễn sẽ không còn ngon khi phi hành lên nữa
- Bước 2: Sau đó bạn cho vào chảo đã nóng khoảng 1 phút rồi phi lên thơm lên với dầu thực vật.
- Bước 3: Bạn trộn chung với tương bần, ăn kèm các món luộc sẽ rất ngon.
3. Pha với chanh tươi
Với cách pha này sẽ đơn giản và nhanh chóng hơn, việc của bạn chỉ cần chuẩn bị miếng chanh ngon, cùng một bát tương bầnSau đó vắt 2-3 giọt nước chanh vào bát tương rồi trộn lên. Bạn có thể cho thêm một chút ớt nếu thích.
Cuối cùng là thưởng thức ăn kèm với những món nướng sẽ rất ngon.
4. Pha với đậu phộng (lạc)
- Bước 1: Rang lạc vàng đầu, đập vỏ
- Bước 2: Cho vào cốt giã vụn lạc , không nên nát quá
- Bước 3: Cho vào bát tương bần đã chuẩn bị sẵn rồi trộn đều tay với nhau.
Những món ăn đi kèm với tương bần ngon nhất
Sau đây, Sapakitchen gợi ý tới bạn các món nấu với tương bần ngon, làm được tại nhà:
- Cà tím kho tương bần
- Thịt kho chuối với tương bần
- Cá trắm kho tương bần
- Cá kho tương bần su hào
- Bò luộc chấm tương bần
- Bê hấp bia chấm tương bần
- Rau muống luộc chấm tương bần
- Nấm rơm kho tương
- Cà kho tương chay
Hướng dẫn các món chế biến với tương bần
Tương Bần – gia vị tuyệt vời cho những món ăn ngon (Ảnh minh họa)
Bắp bò om tương Bần
Món ăn này tưởng như khó chế biến nhưng giờ đây, khi mà chị em đã có những chai thủy tinh đựng tương Bần trữ sẵn trong bếp nhà, mọi thứ trở nên thật dễ dàng!
Bắp bò om tương Bần – món ngon bổ dưỡng cho bàn ăn, bàn tiệc (Ảnh minh họa)
Theo đó, với món này, chúng ta cần đến các nguyên liệu:
- Bắp bò,
- Sả cây,
- Ớt hiểm,
- Tương Bần,
- Các loại gia vị: mắm, đường, dầu ăn, hạt nêm,…
Bước 1: Sơ chế nguyên liệu
- Xả, ớt rửa sạch và đập dập,
- Bắp bò rửa sạch,
- Ướp bắp bò cùng dầu ăn, hạt nêm, mắm, đường, tương Bần trong 15 đến 20 phút để ngấm đều gia vị.
Bước 2: Chế biến
- Cho thịt bò đã ướp vào nồi chống dính và đậy nắp kín. Nên chọn loại nồi cao cấp để quá trình om không xảy ra hiện tượng cháy, khét hay thịt bò bị dính, khô.
- Đun bằng bếp từ hoặc bếp gas nhỏ lửa trong khoảng 40 đến 60 phút cho đến khi thịt mềm thì tắt bếp.
Dùng nồi chống dính cao cấp để chế biến bắp bò om tương Bần (Ảnh minh họa)
Bước 3: Trưng bày
Vớt miếng thịt bò vừa om ra ngoài, thái thành lát mỏng, bày ra đĩa thủy tinh, trang trí thêm vài rau, củ tỉa đẹp mắt và có thể thưởng thức ngay hoặc dùng trong bàn tiệc đãi khách.
Thịt kho tương Bần đậm đà đưa cơm
Vào những ngày cuối năm, giữa cái giá lạnh của tiết trời miền Bắc, thịt kho tương Bần trở thành món ngon không thể thiếu trong bữa cơm của nhiều gia đình Việt.
Thịt kho tương Bần đậm đà đưa cơm (Ảnh minh họa)
Để chế biến món này, chúng ta cần chuẩn bị:
- Thịt nạt ba chỉ: khoảng 300gr,
- 2 miếng đậu hũ,
- Nửa chén tương bần,
- Hành củ, hành lá, tỏi, ớt
- Gia vị: đường, muối, tiêu,…
Bước 1: Sơ chế nguyên liệu
- Hành, tỏi, ớt băm nhuyễn.
- Hành lá rửa sạch, cắt nhỏ.
- Thịt ba chỉ rửa sạch, thái lát vừa ăn.
Bước 2: Chế biến
- Thịt áp chảo sơ qua rồi ướp gia vị (tiêu, muối, đường, ớt tỏi băm) cùng tương bần. Nên chọn loại chảo chống dính bếp từ hoặc chảo chống dính phủ đá cao cấp để thịt không bị cháy.
- Đậu hũ chiên vàng các mặt, rồi vớt ra, để rút dầu ăn.
- Bắt chảo chống dính lên bếp kèm một ít dầu ăn rồi cho phần thịt và đậu hũ vừa chuẩn bị vào, đảo đều, để nhỏ lửa cho tới khi thịt mềm, thêm gia vị vừa ăn.
Lựa chọn nồi chảo chống dính cao cấp để món ăn luôn trọn vị và an toàn cho sức khỏe
Bước 3: Trưng bày và thưởng thức
Thịt kho tương bần có thể bày trong tô thủy tinh hay đĩa thủy tinh kèm hành lá và rau, củ tỉa sẽ là món ăn hấp dẫn để cả gia đình cùng thưởng thức trong bữa cơm đầm ấm ngày đông giá rét.
Bên cạnh bò om tương Bần hay thịt kho tương Bần, chúng ta còn rất nhiều món ngon khác có thể chế biến cùng loại gia vị đặc biệt này.
Đến Sapakitchen để mua đồ thủy tinh gia dụng cao cấp, giá phải chăng
Trên đây là tổng hợp từ những cách thức cơ bản, từ cách mua nguyên liệu, cách chế và chế biến những món ăn đi kèm sao cho phù hợp. Hi vọng những thông tin trên đây sẽ giúp bạn được phần nào trong quá trình làm tương bần, hay chế biến các món ăn đi kèm.
Ngoài ra, bảo quản tương bần cũng là một vấn đề, những chai nhựa về lâu dài sẽ không an toàn với sức khỏe khi các chất độc trong nhựa vô tình đi vào trong quá trinh đựng bảo quản.
Chúng tôi khuyên dùng những chai thủy tinh có nắp, vừa giữ được mùi hương, vừa an toàn vệ sinh thực phẩm cho gia đình bạn.
Mời bạn tham khảo thêm một số chai lọ thủy tinh đang kinh doanh tại Sapakitchen giúp đựng và bảo quản thật dễ dàng:
Chai thủy tinh vuông nắp cài Swing 1L (Bormioli Rocco)
(Click vào để xem thêm sản phẩm chai lọ khác)
Liên hệ ngay cho chúng tôi để sở hữu những món đồ tốt nhất với giá phải chăng và nhận được sự tư vấn, hướng dẫn tận tình.
Công ty TNHH Đồ Dùng Gia đình Sapa
Địa Chỉ:
- Hồ Chí Minh: 65 Đào Duy Anh, P.9, Q. Phú Nhuận, Tp.HCM.
☎ Hotline: 0906 783 781
- Hà Nội: Số 6 Ngách 3, Ngõ 95 Hoàng Cầu, Phường Ô Chợ Dừa, Q. Đống Đa, Hà Nội.
☎ Hotline: 0936 239 818
Website: www.sapakitchen.vn